Yuzuklerin Efendisi / Turkiye LOTR / Turkey

WindRider_of_Arnor göndermiş "Göndermeden önce çok düşündüm. Bayağı uzun, üstelik biraz da karışık gibi geldi. Ama bu kadar uğraştıktan sonra sadece bende kalmasının bir yararı yok diye düşündüm.
Aşağıdaki yazı Galadriel'in ağıtının Türkçe açıklamasıdır. İligililere sunulur! :))

Namárië

Başka bir deyişle: Galadrielin ağıtı
Yanlış bir deyişle: Denizin ötesindeki elflerin şarkısı

Ai! laurië lantar lassi súrinen,
Ah! Altın gibi dökülüyor yapraklar rüzgarda
yéni únótimë ve rámar aldaron!
uzun yıllar ağaçların kanatları gibi sayısız
Yéni ve lintë yuldar avánier
uzun yıllar geçti, hızlı yudumu gibi
mi oromardi lissë-miruvóreva
yüksek saraylardaki bal likörünün
Andúnë pella, Vardo tellumar
Batının ötesinde, Vardanın mavi kubbeleri altında
nu luini yassen tintilar i eleni
yıldızların titrediği
ómaryo airetári-lírinen.
kutsal ve kraliçelere yaraşır sesinin şarkısında
Sí man i yulma nin enquantuva?
Şimdi kadehi benim için kim dolduracak?
An sí Tintallë Varda Oiolossëo
Çünkü artık Tutuşturan, Varda, Hepak dağından,
ve fanyar máryat Elentári ortanë
ellerini bulutlar gibi kaldırdı yıldızların kraliçesi
ar ilyë tier undulávë lumbulë
ve bütün yollar derin gölgelere battı
ar sindanóriello caita mornië
ve gri ülkeden çıkan karanlık yayılmış
i falmalinnar imbë met,
aramızdaki köpüren dalgalar üzerinde
ar hísië untúpa Calaciryo míri oialë.
Ve sis Calaciryanın cevherlerini sonsuza dek örtmüş
Sí vanwa ná, Rómello vanwa, Valimar!
artık kayıp, kayıp doğulular için Valimar
Namárië! Nai hiruvalyë Valimar!
Elveda! belki sen Valimarı bulursun
Nai elyë hiruva! Namárië!
Belki sen bile bulabilirsin onu! Elveda

Namárië LotRdaki en uzun Quenya metnidir. Elfçe öğrenenler için değişmez bir şekilde Namarie olarak bahsedildiği halde, aynı zamanda adı Galadrielin Ağıtı olabilir. Bazıları bundan Denizin Ötesindeki Elflerin Şarkısı olarak söz eder; ama bu aynı bölümde, önceki sayfalarda bulunan, Galadriel tarafından söylenen başka bir şarkının başlığı olmalıdır (Şarkısını söylüyorum yaprakların, altın yaprakların, orada yetişen altın yaprakların...).
KELİME KELİME ANALİZ
Ai! laurië lantar lassi súrinen "ah! Altın gibi dökülüyor yapraklar rüzgarda "
Ai! "ah!"; yada "Vah! Yazık!"
laurië "altından" (buradaki hali: "altın gibi"), sıfatın çoğul hali: laurëa (lassi "yapraklar" ile uyuşmak için). Tolkien; uyuşan isim olan laurë metal olarak altını tanımlamaz, onun yerine altın rengini anlatır diye bir de not düşmüştür.
lantar: lanta- fiilinden geliyor: "dökülmek", burada çoğul halde, İngilizce "fall" (şimdiki zaman *lantëar "are falling" - Quenya genellikle İngilizcedeki şimdiki zamanla uyuşur, "is/are ...-ing" falan almadan). Burada fiil bir de çoğul ek alıyor: -r. fiil, öznesiyle uyuşmak için çoğul olmuş:
lassi: lassënin çoğulu "yapraklar".
súrinen "rüzgarda", súrë "rüzgar" + yardımcı ek -nen "ile, tarafından". burada ek, eylemin gerçekleşmesine neden olan anlamına gelir. (yaprakları döken ne? Rüzgar) "rüzgar tarafından" çevirisi Tolkienin "rüzgarda" çevirisinden daha yerinde olur. Kelimenin aslı olan súrëde ë ünlüsünün nen eki eklendiğinde i olmasının nedeni belli değildir. belki de i, ú gibi bir uzun ünlü olunca tercih edilmiştir. Yada belki de, súrë önceden İlkel Elfçede *súri idi ta ki İlkel Elfçedeki -i , Quenyada -ë olana kadar. Ama yine de, ilkel *i arkasına bir ek eklense de kelimenin sonunda olmadıkça değişime uğramaz.
yéni únótimë ve rámar aldaron " uzun yıllar ağaçların kanatları gibi sayısız ":
yéni: yénin çoğulu. Tolkien tarafından, yéni daha çok, geçici olarak, "uzun yıllar" diye çevrilmiştir. yén, 144 güneş yılına karşılık gelen bir Quenya sözcüğüdür. Elfçe "yüzyıl" Elfler genellikle on ikişerlik sayma sistemini kullanmışlardır, bizdeki 100ün karşılığı gibi. Önceki çalışmalarında Tolkienin yéni normal güneş yılını tanımlamak için kullandığı da görülür.
únótimë "sayısız": olumsuzluk öneki ú- , not- "sayma" ve sıfat yapma eki -ima, burada çoğul hali: -imë, çoğunlukla "-able" anlamı verir. Bu anlamda kullanıldığı ve kök halindeki fiile eklendiği zaman bu ek kök-ünlü olur, not- > -nót-.
ve "gibi".
rámar rámanın çoğulu "kanatlar".
aldaron "ağaçların", aldanın tamlayan (-ın) durumu [alda: ağaç]. Kelimenin yalın haldeki çoğulu aldara, tamlayan eki o eklendiğinde, çoğul ada ön olarak eklenildiği zaman bir başka çoğul yapanın eksikliği hissedilir: -n. Örneğin bu, ağaçların kanadı olsaydı ráma aldaro olacaktı. Tamlanan (rama) tekil olduğu sürece tamlayana (aldaro) n eki eklenmez. Silmarillionda da aynı şey geçerlidir. Silmarillerin (hikayesi) [rámar aldaron: kanatları ağaçların]
yéni ve lintë yuldar avánier " uzun yıllar geçti, hızlı susuzluğu gibi ":
yéni "uzun yıllar"
ve "gibi"
lintë "hızlı", *linta sıfatının çoğulu. Nasılsa, bu kelime Tolkienin çocukluk yıllarına dayanır; başlangıç olan Nevbosh (?) dilinde o ve diğer çocuklar, lint kelimesini "çabuk, zeki, atik" olarak kullanmışlardır. Lintë yuldar ile uyuşmak için çoğul halde.
yuldar *yulda "yudum. çoğul
avánier "geçti", auta- fiilinin diğer düzensiz geçmiş zamanı. auta-:"geç-", aynısı Nirnaeth Arnoediaddan önce duyulan haykırışta da vardır: Auta i lómë! "Gece geçiyor!" (Silmarillion ch. 20). Düzensizliğine karşın avánier karakteristik -ië ekini almıştır. (burada çoğul eki -r ile beraber; çoğul özne yéni ile uyuşmak için). bir de önüne eklenmiş bir arttırıcısı var: kök-ünlü (burada a) kelimenin başında tekrarlanmış. (karşılaştırınız: utúlië , tul- "gel-" geçmiş zamanı ile). kök-ünlü eğer başka bir ünsüz harf kümesi tarafından izlenmiyorsa uzar; avánierdeki uzun á da böyledir.

mi oromardi lissë-miruvóreva yüksek saraylardaki bal likörünün":
mi "-deki, -daki". Kök MI, ilgeç mi tümüyle "içinde" olarak açıklanır.
oromardi "yüksek salonlar". element oro- "yüksek"olarak çevrilmiştir; krş: kök ORO "yukarı yükselmek; yüksek; vs.". Mardi, kanıtlanmamış kelime *mardënin çoğulu olabilir "salon"; ya da mar "yurt" nın (Eldamar "Elfyurdu"), başka bir formu olabilir.
lissë-miruvóreva "bal likörünün". Lissë tam olarak "tatlı" diye çevrilmiştir; bazı yerlerde lis "bal" olarak verilir, ismin e hali. lissen (kök LIS). Miruvóreva, miruvórënin iyelik durumundaki hali; burada "likör" diye çevrilmiştir. bazı kaynaklara göre, miruvórë Vaların dilinden türemiş, festivallerde içtikleri bir içeceğe verilen addır.
Andúnë "batı", Númen gibi daha çok kullanılan bir sözcükle aynı kökten türemiş: NDU (krş. Númenor = Batıil). Bazı yerlerde, Andúnë "gün batımı" olarak açıklanmıştır.
pella "ötesinde"
Vardo tellumar nu luini yassen tintilar i eleni ómaryo airetári-lírinen " Vardanın mavi kubbeleri altında yıldızların titrediği kutsal ve kraliçelere yaraşır şarkısıyla ":
Vardo Vardanın tamlayan durumdaki hali; -in eki o, -a ile yer değiştiriyor. Namáriëden başka bir örnek ise Calaciryo "Calacirya'nın" (Calacirya aslı).
tellumar "kubbeler", tellumanın çoğulu. Bu kelime orijinal Quenya formu telumë den çıkarılmıştır "kubbe, özellikle cennetin" (kökü TEL, TELU). Valar dilindeki delgûmânın etkisi altında tellumaya dönüşmüştür.
nu "altında".
luini "mavi", tellumar ile uyuşmak için çoğul olmuş; tekil hali *luin ya da *luinë.
yassen "-diği,-dığı" [kelime sırası İngilizceye göre için oldukça karışık]
tintilar "titremek", daha uygunu "parıldamak" . Görünüşe göre kök *tintila- + çoğul eki -r olmuş devamındaki çoğul özne ile uyuşmak için, "yıldızlar
i ["the"].
eleni "yıldızlar", elen "yıldız"in çoğulu; i eleni sözcük öbeği tintiların öznesidir.
ómaryo "sesinin", ómarya "sesi"nın tamlayan hali (Vardo "Varda'nın", tamlayan eki -o sondaki a ile yer değiştiriyor). ómarya ; óma "ses" + ek -rya = "onun". Quenyada, adıllar - "benim", "senin" , "onun" gibi iyelik adılları bile ek olarak gösterilir, ayrı kelimeler gibi değil.
airetári-lírinen, "kutsal kraliçenin şarkısıyla", krş. Kutsal kraliçenin (= Varda's) şarkısı". Bu kelime önce gelen tamlayandan etkilenmiştir, dolayısıyla ómaryo airetári-lírinen daha çok " kutsal kraliçe sesinin şarkısıyla"anlamına gelir, ya da Tolkienin çevirdiği gibi: "kutsal ve kraliçelere yaraşır sesinin şarkısında". Airetári, tári "kraliçe" önek olan airë ile birlikte, burada "kutsal" die çevrilmiştir.

şiirin ilk yarısı bir soruyla bitiyor: sí man i yulma nin enquantuva? "Şimdi kadehi benim için kim dolduracak?":
sí "şimdi"
man "kim"
i "the"
yulma "kadeh"
nin "benim için" (ni "ben" + yönelme eki -n "için" = bana) e
enquantuva "dolduracak". enquantuva kelimesi en- "re", kök quat- "fill" ve gelecek zaman eki -uva. [İngilizce tam karşılığı refill]
An sí Tintallë Varda Oiolossëo "Şimdi tutuşturan, Varda, Hepak dağından..."
an "için".
sí "şimdi", bir önceki satırda olduğu gibi.
Tintallë tutuşturan", yıldızları tutuşturan Vardanın bir başka adı: fiil kökü tinta- "tutuştur" sonek llë ile (iyelik eki)
Oiolossëo "Hepak dağından", ebedi-kar-beyazı. Aslında burada "dağ" anlamına gelen hiçbir sözcük yok, ama tüm elfler Oiolossënin bir dağ olduğunu biliyorlardı. oio- "ebedi", lossë "kar" yada "kar-beyazı", ve -o, genellikle tamlayan ekidir ama burada "den" anlamı vermek için kullanılmıştır.
ve fanyar máryat Elentári ortanë ellerini bulutlar gibi kaldırdı yıldızların kraliçesi":
ve "gibi".
fanyar: fanyanın çoğulu "bulut".
máryat "elleri", krş. má "el" + -rya "onun" + çoğul ek -t. adıllar - "benim", "senin" yada "onun" gibi olanlar bile- çoğunlukla ek olarak görülürler, ayrı kelimeler gibi değil. biz -rya "onun" anlamına gelen ekle çoktan tanıştık: ómaryo, ómaryanın tamlayan hali "sesinin".
Elentári "yıldız-kraliçe, yıldızların kraliçesi" (elen "yıldız" + tári "kraliçe").
ortanë: orta-nın geçmiş zamanı "yükseltmek, kaldırmak".

ar ilyë tier undulávë lumbulë:
ar "ve".
ilyë ilyanın çoğulu "bütün", burada sıfat olarak ve sonra gelen çoğul kelime ile uyuşmak için gelmiştir:
tier tiënin çoğulu "yol".
undulávë tam olmasa da "battı"
lumbulë "gölge".
ar sindanóriello caita mornië i falmalinnar imbë met "ve gri ülkeden çıkan karanlık aramızdaki köpüren dalgalarda yayılmış":
ar "ve".
sindanóriello sindanóriënin -den hali, sinda "gri" ve nórië "ülke"nin birleşimi
caita "yayılmış", tam olarak yayılır
mornië "karanlık" (görünüşe göre sıfat morna "siyah, kara"ya dayandırılmış soyut bir oluşum).
i "the"
falmalinnar "köpüren dalgalar üzerinde". Oluşturan öğeler falma "köpüren dalga", -li çoğul için, -nna "üzerine" yada "üzerinde" için ve fazladan bir çoğul ek r
imbë "arada".
met: adıl me "biz" ile çoğul eki -t . her iki kelimenin anlamı aramızda olarak gösterilebilir: Galadriel kendisiyle Vardayı kastediyor, kendisiyle Frodoyu değil.
ar hísië untúpa Calaciryo míri oialë "ve sis Calaciryanın cevherlerini sonsuza dek örtmüş": ar "ve",
hísië "sis",
untúpa "örtmüş", tam olarak örter.
Calaciryo "Calacirya'nın tamlayan eki o, sondaki a ile yer değiştirir (krş Varda Vardo).
míri, "cevherler", mírënin çoğulu "cevher".
oialë burada "sonsuza dek"olarak çevrilmiştir.
Si vanwa ná, Rómello vanwa, Valimar "artık kayıp, kayıp doğulular için Valimar":
sí "artık,şimdi", ikinci kez karşılaştığımız kelime.
vanwa "kayıp", auta- fiilinin düzensiz geçmiş zaman ortacı "uzağa gitmek, ayrılmak", bu şiirde geçen avánierin geçmiş zamanı (see WJ:366).
ná "is" [burada tekrar ing. ile karşılaştırmamız gerekiyor.]
Rómello "Doğudan", Rómenin den hali Doğu". -llo "-den" sonek olarak gelince, sondaki n düşer.
vanwa "kayıp"
Namárie! Nai hiruvalyë Valimar: "Elveda! Belki sen Valimarı bulursun!"
Namárië! "Elveda!"
Nai: burada "belki" olarak çevrilmiştir.
hiruvalyë "bulabilirsin": hir- kökü "bul" + gelecek zaman eki -uva + iyelik eki -lyë "sin".
Valimar yine görünüyor, hiruvalyënin nesnesi olarak..

Nai elyë hiruva. Namárië! "belki sen bile bulabilirsin onu
Nai "belki".
elyë "sen", metindeki tek bağımsız adıl.
hiruva "bulabilirsin", hiruvalyëdeki gibi, ama bunda lyë eki yok, özne ayrı bir kelime olarak yazıldığı için. Şiir ikinci bir namárië ile bitiyor, "elveda!"

"